تبیین مدلی به منظور ارتقاء مدیریت خطر بحران با رویکرد اجتماع محور، نمونه موردی: یکی از اجتماعات محلی تهران

بحران ها رویدادهایی هستند که موجب بروز اختلال در کارکرد طبیعی جامعه و دورشدن افراد و گروه ها از نظام برنامه ریزی شان می شوند. این وقایع با توجه به ماهیتشان، می توانند به دوطیف طبیعی و انسان ساخت تفکیک شوند. اغلب حوادث غیرمترقبه (بحران ها) اثرات منفی و ناگواری بر جوامع انسانی، محیط طبیعی و اقتصاد می گذارند. همواره اجتماعات محلی اولین کمک کنندگان به آسیب دیدگان بلافاصله پس از وقوع زلزله بوده اند. بنابراین باید به توانمندسازی هرچه بیشتر آن ها مبادرت ورزید. با توجه به این مهم در این پژوهش مدلی به منظور سنجش ارتباط میان مؤلفه های اجتماعی تاب آوری و مؤلفه های مدیریت خطر پذیری بحران ارائه شده است. بنابراین مدل بعد اجتماعی تاب آوری در چهار لایه فردی، گروهی، سازمانی و شبکه ای در اجتماع محلی تحت عنوان سرمایه اجتماعی مرتبط با بحران مفهوم سازی و در هر سطح به صورت مجزا دو مفهوم ادراک خطر1 و مهارت های مقابله با آن بررسی شد. در سطح فردی نیز نوع دوستی، مشارکت و تعاون، اعتماد، باورها و ارزش های دینی و تعلق به محله مورد ارزیابی قرار گرفت. در سطح گروهی فرآیندهای شکل گیری و مدیریت گروه های داوطلب واکنش اضطراری محله و در سطح سازمانی عملکرد نهادهای محلی بررسی شد. در سطح چهارم به مفهوم شبکه های اجتماعی محله توجه و مواردی مانند شبکه همسایگان، دوستان، خویشاوندان، بسیج، مساجد و هیأت های مذهبی در تحلیل مدنظر قرار گرفت. توجه به مؤلفه های مذکور در هر لایه برای افزایش تاب آوری اجتماع در برابر بحران ضروری است. در نهایت با طراحی چهار پرسشنامه متناسب با سطوح چهارگانه، در یکی از محله های منطقه 20 شهر تهران داده های مورد نیاز برای تحلیل کمی فراهم شد. روش تحقیق از نوع تحلیلی- توصیفی و روش همبستگی است که ابزار اصلی مورد استفاده مطالعه ادبیات نظری، پرسشنامه و مصاحبه می باشد. به طور کلی می توان گفت میان میزان سرمایه اجتماعی مرتبط با بحران در سطوح چهارگانه اجتماع محلی و مؤلفه های مدیریت خطرپذیری بحران در سطوح مختلف رابطه معناداری وجود دارد.